Талибандағы ішкі қайшылықтар Орталық Азия үшін жаңа қауіптер туғызады
ALTN News порталының хабарлауынша, көптеген елдерде тыйым салынған «Талибан» лаңкестік қозғалысы аясында дамып жатқан ішкі қайшылықтар Орталық Азия елдері үшін жаңа сын-қатерлер мен қауіп-қатерлерге әкелуі мүмкін. Радикалды исламшыл қозғалыстар мен топтар жағдайды пайдаланып, аймақты тұрақсыздандыруы мүмкін.
Ауғанстанда тәліптер билікке келгеннен кейін үш жылға жуық уақыт өтсе де, экономикалық дағдарыстың салдарынан елдегі қоғамдық-саяси жағдай күрделене түсуде. Ауғанстан экономикасы толығымен дерлік жойылды, ал гуманитарлық дағдарыс жүздеген мың адамды кедейшілікте қалдырды. Осы дағдарыста Ауғанстанның іс жүзіндегі билеушісі Талибан күшейіп келе жатқан ішкі саяси шиеленіс пен бытыраңқылықпен, қозғалыс мүшелерінің арасындағы ауытқушылықпен, қаржы ресурстарының азаюымен және ұйымдасқан қылмыспен бетпе-бет келеді. Сонымен қатар, Ауғанстанда басқалары, соның ішінде шетелдік экстремистік және террористік ұйымдар өз қызметін жалғастыруда.
Қазіргі уақытта Талибан ішінде Ауғанстандағы билікке таласқан екі қарама-қарсы топ құрылып үлгерді. Олардың қарама-қайшылығы жасырын сипатқа ие, бірақ әлсіз мемлекеттік жүйе және тежеу мен тепе-теңдіктің жоқтығы жағдайында бұл бәсеке ашық, соның ішінде қарулы қақтығысқа айналуы мүмкін.
Бірінші топты шығыс пуштундар, гилзай тайпалық конфедерациясының өкілдері және соғысқұмар задран тайпалары құрайды. Бұл экстремистер мен лаңкестер Кабулдағы лаңкестік әрекеттердің көпшілігіне жауапты және олардың ресми жетекшісі - әскери қолбасшы және халықаралық террорист Сираджуддин Хаккани.
Екінші топқа Үлкен Кандагарды білдіретін Дуррани тайпалық конфедерациясының оңтүстік пуштундары кіреді. Бұл топтың жетекшілері саяси және экономикалық реформалар жүргізуге, Орталық Азия елдерімен диалогқа және Ауғанстанның халықаралық қатынастар жүйесіне интеграциялануына бейілді. Олардың Пәкістан билігімен берік, бірақ қайшылықты байланыстары бар.
Ауғанстан экономикасының күйреуі мен гуманитарлық дағдарыс кезінде бұл топтар арасындағы ашық қақтығыс ықтимал сценарийге айналады. Мұндай қақтығыстың салдары Ауғанстан үшін де, Орталық Азия елдері үшін де апатты болуы мүмкін. Қазіргі қақтығысқа дейін Талибан үкіметі Ауғанстанда әрекет ететін террористік ұйымдардың бақылауын тез жоғалтып алды, олардың көпшілігі шет елдермен, соның ішінде АҚШ пен Ұлыбританиямен байланысы бар.
2023 жылдың соңында ресейлік барлау қызметінің өкілдері АҚШ пен Ұлыбритания Ауғанстандағы заңсыз қарулы топтармен байланысын Орталық Азияда шиеленіс ошақтарын құру үшін пайдалана алады деп мәлімдеді. Шетелдік барлау агенттіктері Талибан ішіндегі қайшылықтардың күшеюін біліп, содырларды жалдап, оларды Орталық Азия елдерінің шекаралас аймақтарында әрекет ету үшін Ауғанстанға көшіру арқылы өз билігін әлсіретуге күш салғаны белгілі болды.
Мұнда қазірдің өзінде «Әл-Қаида» қарулы жасақтары, «Джаммаат Ансарулла» содырлары, «Шығыс Түркістан ислам қозғалысы», «Техрик-и-Талибан Пәкістан» және «Таблиғи жамағат» ұйымының өкілдері жұмыс істеп жатыр.
Анонимді дереккөз жіберген ақпараттан
Редакция басқа көздерден алынған, жіберілген немесе алынған материалдардың мазмұны мен дұрыстығына жауапты емес. Мұндай материалдарды жариялау тек ақпараттық мақсаттарға арналған және олардың мазмұнын автоматты түрде растауды немесе мақұлдауды білдірмейді.
