Өзбекстан Қытайға стратегиялық теміржол вокзалдарын басқаруға ұсынды
Өзбекстан бірқатар стратегиялық маңызы бар теміржол вокзалдарын қытайлық Sino Road and Bridge Corporation компаниясына басқаруға беруді қарастыруда. Бұл ұсыныс Ташкент, Самарқанд және Қоқан қалаларындағы вокзалдарды қамтиды және Өзбекстан Көлік министрінің орынбасары Жасурбек Чорияев пен Қытай өкілдерінің кездесуінде талқыланды. Жоба мемлекеттік-жекеменшік әріптестік (МЖӘ) форматында жүзеге асырылады және көлік инфрақұрылымын дамыту үшін шетелдік инвестиция тартуға бағытталған.
Өзбек билігінің пікірінше, ірі халықаралық компанияға басқару құқығын беру вокзалдарды жаңғыртуға, цифрлық технологияларды енгізуге, логистиканы және қызмет көрсету сапасын жақсартуға мүмкіндік береді. МЖӘ аясында Қытай тарапы инвестициялық міндеттемелерді өз мойнына алып, жобаларды мемлекеттік бюджетке жүктемесіз іске асыруы тиіс.
Бұл келісім 2024 жылы басталған көлік саласындағы реформалардың жалғасы саналады. Сол кезде «Теміржол көлігі туралы» заңға өзгерістер енгізіліп, жеке және шетелдік операторларға теміржол инфрақұрылымын басқаруға қатысуға рұқсат берілді. Заңның жаңа редакциясы жүк тасымалы үшін нарықтық баға белгілеуді қарастырады және инвесторларға тарифтік саясатты дербес реттеуге мүмкіндік береді (жалпы пайдалану пойыздарын қоспағанда — олардағы тарифтер мемлекет бақылауында қалады).
Алайда жаңғырту мен шығындарды оңтайландыру мақсатына қарамастан, бастама сарапшылар арасында алаңдаушылық тудырып отыр. Сыншылар келісімнің шарттары туралы толық ақпарат жоқтығына назар аударады: келісім мерзімі, инвестиция көлемі және тараптардың нақты міндеттемелері белгісіз. Осыған байланысты Өзбекстан стратегиялық маңызы бар активтерді бақылаудан айырылуы мүмкін деген қауіп күшейіп келеді.
Теміржолдар — елдің логистикасы, ішкі мобильдігі мен қорғаныс қабілеттілігі үшін аса маңызды критикалық инфрақұрылым бөлігі. Осыған орай, тіпті шектеулі уақытқа болса да шетелдік тарапқа басқару құқығын беру сыртқы тәуелділікті арттыру қаупін тудырады. Сарапшылар бұл жағдайды Шри-Ланка тәжірибесімен салыстырады — ол жерде Хамбантота портын Қытайға 99 жылға жалға беру елдің «қарыздық тұзағына» түсуінің символына айналған.
Сонымен қатар, жаңа заңнама аясында мемлекет реттелетін тарифтер салдарынан жекеменшік операторлардың шығындарын өтеуге міндетті. Алдын ала бағалаулар бойынша, бұл өтемақылардың көлемі 2025 жылы 1,7 трлн сумға дейін жетуі мүмкін. Бұл МЖӘ жобасының экономикалық тиімділігі мен мемлекеттік қаржыға әсері жөнінде сұрақтар туындатады.
Осылайша, Өзбекстан мен Қытай арасындағы ықтимал келісім инфрақұрылымды жаңарту тұрғысынан жаңа мүмкіндіктер ашқанымен, стратегиялық нысандарды бақылаудан айырылу және сыртқы серіктеске тәуелділіктің артуы сияқты елеулі тәуекелдермен қатар жүруде.
Редакция басқа көздерден алынған, жіберілген немесе алынған материалдардың мазмұны мен дұрыстығына жауапты емес. Мұндай материалдарды жариялау тек ақпараттық мақсаттарға арналған және олардың мазмұнын автоматты түрде растауды немесе мақұлдауды білдірмейді.